Σύνδρομο Άσπεργκερ και ποδόσφαιρο

Το Άσπεργκερ είναι μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία προκαλεί σημαντικά προβλήματα σε διάφορους τομείς της ανάπτυξης του παιδιού όπως η κοινωνικοποίηση, η επικοινωνία, η συμπεριφορά και η σκέψη. Επίσης, τα παιδιά με Άσπεργκερ επαναλαμβάνουν στερεοτυπικές σωματικές κινήσεις και εμφανίζουν μειωμένο συντονισμό αλλά και αδεξιότητα στις κινήσεις τους. Τα τελευταία χρόνια, είναι γενικά αποδεκτό ότι η ένταξη παιδιών με Άσπεργκερ σε Προγράμματα Προσαρμοσμένης Φυσικής Δραστηριότητας μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη στην αντιμετώπιση των παραπάνω θεμάτων.

Ειδικότερα, η συστηματική συμμετοχή αυτών των παιδιών σε ομαδικά σπορ έχει παραμεληθεί στη χώρα μας και αυτό ήταν ένα σημαντικό κίνητρο να ασχοληθώ επισταμένως με τη συγκρότηση μιας ομάδας παιδιών που αγαπούν το ποδόσφαιρο κι έχουν Άσπεργκερ. Οι δυσκολίες στην αρχή ήταν πολλές, καθώς οι πρώτες εμπειρίες των παιδιών στο σχολείο δεν ήταν θετικές. Από την μία πλευρά, οι μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες κρατούσαν τα παιδιά με Άσπεργκερ μακριά από το παιχνίδι των άλλων παιδιών κι από την άλλη, όταν τύγχανε να συμμετάσχουν σε αυτό, οι επιδόσεις τους ήταν σημαντικά χαμηλότερες σε σχέση με αυτές των συνομηλίκων τους.

Η συμμετοχή, λοιπόν, στα Προγράμματα Προσαρμοσμένης Φυσικής Δραστηριότητας με έμφαση στο ποδόσφαιρο ήταν μία μοναδική ευκαιρία για αυτά τα παιδιά να χαρούν το άθλημα που αγαπούν στο πλαίσιο μιας ομάδας που, χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες δραστηριότητες και παιχνίδια, έδινε έμφαση σε αυτό που μπορούσαν και όχι σε αυτό που δεν μπορούσαν να καταφέρουν.

Εστιάζοντας στα οφέλη που προκύπτουν για τα παιδιά με Άσπεργκερ από την συμμετοχή στις κινητικές δραστηριότητες και ειδικότερα στο ποδόσφαιρο, σημαντικό είναι αρχικά να αναφερθούμε στη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων, θέμα μείζονος σημασίας όταν αναφερόμαστε στις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές.
Παιδιά που συστηματικά συμμετέχουν στις προπονήσεις με τους συνομηλίκους τους αρχίζουν να κοινωνικοποιούνται σε τέτοιο βαθμό που μεταφέρουν αυτή την κοινωνικοποίηση και στις σχέσεις τους με τα άλλα παιδιά έξω από το σπίτι, γεγονός εξόχως σημαντικό για την αποδοχή τους από τον κοινωνικό περίγυρο.

Επίσης βελτιώνεται αισθητά τόσο η λεκτική όσο και η μη λεκτική επικοινωνία των παιδιών αυτών, καθώς η χρήση των κατάλληλων δραστηριοτήτων και ασκήσεων εμπλέκει τα παιδιά σε καταστάσεις όπου κρίνεται σκόπιμο να συνεργαστούν για την επίτευξη του στόχου που ορίζει η άσκηση.

Σημαντική παράμετρος χωρίς αμφιβολία είναι και ο περιορισμός της επιθετικής συμπεριφοράς που συχνά εμφανίζουν τα παιδιά με Άσπεργκερ.
Η δόμηση κατάλληλων προπονητικών μονάδων με δραστηριότητες που ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες τους κρατούν ζωντανό το ενδιαφέρον, ενώ τα εντάσσουν πλήρως σε ένα περιβάλλον που προάγει την δημιουργία λειτουργώντας αποτρεπτικά στην εμφάνιση διασπαστικών συμπεριφορών.

Οι στερεοτυπικές κινήσεις είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα στις διαταραχές του αυτιστικού φάσματος. Προς αυτή την κατεύθυνση, ιδιαίτερα σημαντικό είναι η δόμηση της προπόνησης να είναι τέτοια ούτως ώστε να μην υπάρχει μεγάλη αναμονή κατά την διάρκεια των ασκήσεων, ενώ απαραίτητο είναι να τις βρίσκουν ελκυστικές τα παιδιά. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η εμφανής μείωση των επαναλαμβανόμενων κινήσεων κατά την διάρκεια της συμμετοχής των παιδιών στις προπονήσεις ποδοσφαίρου, αφού ο ωφέλιμος χρόνος προπόνησης είναι ο μεγαλύτερος δυνατός.

Στην κινητική εξέλιξη του παιδιού εμφανής είναι τόσο η βελτίωση του νευρομϋικού συντονισμού όσο και η ανάπτυξη των κινητικών του ικανοτήτων. Η ποικιλία των ασκήσεων που χαρακτηρίζει το ποδόσφαιρο και η εμπλοκή των παιδιών με Άσπεργκερ στην εκτέλεση ασκήσεων είτε με μπάλα είτε χωρίς, έχει σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση των κινητικών ικανοτήτων των αθλουμένων με Άσπεργκερ.

Μία παράμετρος της ωφέλειας που ξεκάθαρα έχει ένα ομαδικό άθλημα σαν το ποδόσφαιρο στα παιδιά με Άσπεργκερ και που δεν πρέπει διόλου να παραμεληθεί είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Αυτό είναι πιθανό να οδηγήσει στην υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής κατά την ενηλικίωση, γεγονός που θα το κρατήσει κοντά στον ενεργό αθλητισμό και μακριά από την καθιστική ζωή και από συνήθειες, όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ κ.α.

Θετικός είναι ο αντίκτυπος των προπονήσεων ποδοσφαίρου και στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης που σφυρηλατείται μέσω των θετικών εμπειριών που το παιδί αποκομίζει από την επιτυχή, πάντα και σύμφωνα με τα δικά του στάνταρ απόδοσης, συμμετοχή σε μια προπόνηση ποδοσφαίρου η οποία σχεδιάστηκε με στόχο να ικανοποιήσει τις δικές του απαιτήσεις. Όσο εστιάζουμε σε εκείνα που το παιδί μπορεί να επιτύχει, τόσο αυτό αποκτάει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του. Συνέπεια της ανάπτυξης της αυτοπεποίθησης ενός παιδιού με Άσπεργκερ είναι όχι μόνο η βελτίωση της κινητικής του εικόνας, αλλά και η καλλιέργεια των κοινωνικών του δεξιοτήτων.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο επιτακτική η συνεργασία όλων των ειδικών προς την κατεύθυνση της πλήρους αξιοποίησης των ικανοτήτων των παιδιών που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, μαζί με τις άλλες επιστήμες θεωρώ σημαντικό ότι πρέπει επιτέλους να βρει τη θέση που τις αξίζει και η Προσαρμοσμένη Φυσική Δραστηριότητα και ειδικά ένα ομαδικό άθλημα όπως το ποδόσφαιρο, καθώς τα οφέλη που προκύπτουν από τη συμμετοχή για τα παιδιά με Άσπεργκερ στις προπονήσεις ποδοσφαίρου είναι πολλά και σημαντικά για την κινητική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.

Kείμενο του Βασίλη Νταλίπη, γυμναστή-προπονητή ποδοσφαίρου, M.Sc. στην Προσαρμοσμένη Φυσική Δραστηριότητα, KU Leuven δημοσιευμένο στο www.akadimies.gr