H κατοχή της μπάλας στο σύγχρονο ποδόσφαιρο

Όλοι θα το έχουμε ακούσει, μετά από μεγάλα παιχνίδια, σε καφενειακού τύπου συζητήσεις-και όχι μόνο:
"Σας πατήσαμε, είχαμε σε ποσοστό 70% (ή προσθέστε εσείς τον αριθμό…) την κατοχή, δεν ακουμπήσατε μπάλα και άλλα συναφή. Είναι συνήθης ατάκα των ηττημένων ενός αγώνα προσπαθώντας να βρουν ένα επιχείρημα ανωτερότητας του συλλόγου που υποστηρίζουν. Το πως αυτό δεν εκφράζεται και στο σκορ, πολύ περισσότερο στην εικόνα των ευκαιριών που είχε κάθε ομάδα για να κερδίσει, είναι κάτι που θα αναλύσουμε παρακάτω…

του Δημήτρη Ελευθεριάδη *

Πώς θα ορίζαμε την κατοχή; Και πώς θα τη διαχωρίζαμε σε αυτή που προσφέρει όντως την υπεροχή σε μία ομάδα; Είναι το ποσοστό που μία ομάδα κατείχε την μπάλα, στο συνολικό χρόνο των αγωνιστικών λεπτών που η μπάλα βρισκόταν στον αγωνιστικό χώρο. Ξεκινάμε λοιπόν με μία βασική παράμετρο του παιχνιδιού που σχεδόν πάντα παραλείπεται στις στατιστικές παρουσιάσεις που παρακολουθούμε κυρίως από την τηλεόραση: δεν είναι πάντα ίδιος αυτός ο χρόνος καθαρού αγώνα, και σαφώς καθορίζει το αποτέλεσμα όχι μόνο της κατοχής αλλά και του χαρακτήρα ενός παιχνιδιού.

Τώρα, λοιπόν, μπορούμε να φτάσουμε και στην έννοια που διαχωρίζει την απλή εικόνα, την επιφάνεια μίας απλής κάρτας στατιστικών, με την ουσία της ποιοτικής κατοχής. Αυτής δηλαδή που εκτός από την ασφαλέστερη μέθοδο άμυνας (κατέχουμε την μπάλα, άρα δεν την έχει ο αντίπαλος για να επιτεθεί…) χαρακτηρίζεται και αποτυπώνεται από τον τύπο των μεταβιβάσεων (μικρές, μεγάλες πάσες) κυρίως από την κατεύθυνση τους, (κάθετη, διαγώνια), από το ποσοστό των πετυχημένων, αποτυχημένων όπως είναι φυσικό και τέλος: από τις ζώνες του αγωνιστικού χώρου όπου και καταγράφηκαν…

Μικρές, μεγάλες μεταβιβάσεις - Κάθετες, διαγώνιες πάσες

Σαφώς οι ομάδες με τάση να έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό κατοχής από τον αντίπαλο τους, διαθέτουν πλουραλισμό επιλογών στις μεταβιβάσεις τους, βασικό χαρακτηριστικό τους όμως είναι η ευχέρεια της ανταλλαγής με μικρές πάσες στο μεγάλο ποσοστό, με άμεση αντίδραση των πιέσεων του αντιπάλου στους μικρούς χώρους.
Και της εναλλαγής σε μεγάλες στην αναζήτηση κενών χώρων,  στην αντίθετη άδεια πλευρά του γηπέδου.

Την ποιοτική κατοχή προσδίδει όμως η κατεύθυνση των μεταβιβάσεων: η διαγώνια πάσα είναι αυτή που θα φέρει εκ των πραγμάτων τον συμπαίκτη με πρόσωπο προς την εστία, είναι σαφώς μεταβίβαση ”επιθετικής τάσης” που προωθεί την μπάλα και δεν καθυστερεί την ανάπτυξη.
Ενώ οι κάθετες, ειδικά σε συγκεκριμένες ζώνες όπως θα δούμε παρακάτω, καθορίζουν σε μεγάλο ποσοστό και τον νικητή.

Ζώνες καταγραφής των μεταβιβάσεων στον αγωνιστικό χώρο

Φανταστείτε δύο ομάδες που το αποτέλεσμα που τις ευνοεί είναι η ισοπαλία, χωρίς να δεχτούν γκολ. Μάλιστα, σε μία τέτοια συγκυρία θα έχει ενδιαφέρον μία μέτρηση του ποσοστού των παράλληλων μεταβιβάσεων, ειδικότερα στην πρώτη και δεύτερη ζώνη άμυνας, χωρίς πίεση του αντίπαλου.
Είναι πολύ σημαντικό να διακρίνουμε τις διαφορές και να επισημάνουμε ότι: η ελαχιστοποίηση των παράλληλων μεταβιβάσεων ενισχύει το συνδυαστικό ποδόσφαιρο, προσφέροντας πέρα από το θέαμα και την επιθετική τάση.

Οι διαγώνιες μικρές κυρίως, αλλά σε συνδυασμό με τις μεγάλες είναι αυτές που οδηγούν με ασφάλεια την ανάπτυξη της ομάδας από την πρώτη ζώνη άμυνας έως τη δεύτερη, οι κάθετες σε συνδυασμό με τις διαγώνιες οδηγούν στην κύρια ζώνη επίθεσης (την πρώτη), ενώ οι τελικές κάθετες πάσες ανάμεσα σε δύο παίκτες-από την πρώτη ζώνη επίθεσης στην δεύτερη αποτελούν σε ποσοστό 50% επιτυχή προσπάθεια για γκολ.
Εχει καταγραφεί πως σε ένα ποσοστό 55% τα γκολ προέρχονται μετά από πάσα.
Η ανάλυση του τρόπου κατοχής της μπάλας μίας ομάδας, δίνει πληροφορίες σχετικά με την κοινωνικότητα του παιχνιδιού, τους παίκτες που είναι αποδέκτες του μεγαλύτερου αριθμού πασών (ηγέτης), αυτόν που έχει την επιρροή σε μία ομάδα, την επιθετική της στρατηγική.

Αξιόπιστη μέτρηση της ποιοτικής κατοχής και αυτή που εκφράζει τη σωστή λειτουργία μίας ομάδας (όχι μόνο την επιθετική-αφού η σωστή επιθετική λειτουργία, εξασφαλίζει και την αμυντική…), είναι και οι επιτυχημένες ή αποτυχημένες μεταβάσεις:
είναι ο αριθμός πετυχημένων μεταβάσεων με τη κυκλοφορία της μπάλας από την πρώτη ζώνη στη δεύτερη κ.ο.κ…
μία τέτοια μέτρηση δίνει χρησιμότατες πληροφορίες και γνώση για τον τρόπο ανάπτυξης μίας ομάδας, τον χαρακτήρα της, τα δυνατά και αδύνατα σημεία της.

Βασικές οι μονομαχίες

Αν η κατοχή απαιτεί ποιοτικούς παίκτες οι οποίοι αναπτύσσονται χρησιμοποιώντας βασικές ενέργειες, όπου τον κύριο λόγο έχουν οι πάσες (60% με 65%), τότε ένα μεγάλο ποσοστό, αυτό του 30% με 35% αποτελούν οι μονομαχίες. Είναι λοιπόν ακόμα σημαντικό στοιχείο αυτού που ονομάσαμε ποιοτική κατοχή.
Ενώ, στο σύγχρονο ποδόσφαιρο δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται μία λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά πλέον: η συμμετοχή του τερματοφύλακα στην διατήρηση της κατοχής- πολύ περισσότερο η συνεισφορά του στην ποιοτική κατοχή. Όταν η ομάδα του προσπαθεί να απελευθερωθεί από την πίεση των αντιπάλων στην πρώτη ζώνη άμυνας.
Αλλά κι όταν η ομάδα του δεν βρίσκει ελεύθερους χώρους στο κέντρο και αναγκάζεται να γυρίσει ξανά την μπάλα ώστε να ξεκινήσει μία σωστά οργανωμένη επίθεση με νέους όρους…

Τέλος, εδώ να σημειωθεί πως τη σεζόν 2010-2011, στις πρώτες 10 αγωνιστικές της Budesliga, οι ομάδες με το μεγαλύτερο ποσοστό κατοχής, περίπου 70% και οι δύο, η Μπάγερν Μονάχου και το Αμβούργο, βρίσκονταν στην δέκατη και δωδέκατη θέση αντίστοιχα: ενώ να θυμηθούμε και το παιχνίδι της Μπαρτσελόνα με την Σέλτικ (Τετ 24/10/2013), όπου με ποσοστό 84% των Καταλανών έναντι 16% των Σκωτσέζων καταγράφηκε μία μεγάλη έκπληξη με την ήττα 2-1 της Μπάρτσα.

Είναι και το μικρότερο ποσοστό κατοχής ομάδας που κέρδισε αγώνα στο Champions League. Να σημειωθεί ότι καταγράφηκαν 955 πάσες για την Μπαρτσελόνα έναντι 166 της Σέλτικ…

Οι εξαιρέσεις σαφώς, επιβεβαιώνουν τον κανόνα: Σε βάθος χρόνου, όπως σχεδόν πάντα επιβεβαιώνει η στατιστική, οι αριθμοί αναδεικνύουν τελικά τις ομάδες που λειτουργούν τακτικά σωστά ως φιλοσοφία και προσέγγιση του ποδοσφαίρου…

* Ο Δημήτρης Ελευθεριάδης είναι Στατιστικολόγος / Αναλυτής ποδοσφαίρου / Προπονητής UEFA
Απόφοιτος από το ‘Εργαστήρι Δημοσιογραφίας’ Από το 1992 στέλεχος της ‘Galanis Sports Data’: εξειδικευμένες στατιστικές μετρήσεις – αναλύσεις, για κορυφαίες ομάδες σε Ελλάδα και Ευρώπη στο Champions League & UEFA CUP, καθώς και για την Ελληνική Εθνική Ομάδα Ποδοσφαίρου,
με αξιολόγηση όλων των ματς και προώθηση των αποτελεσμάτων στο προπονητικό team

πηγή: http://footballstatsanalysis.com